Znak wodny
Znak wodny jest obrazem widzialnym w świetle przechodzącym dzięki zróżnicowanej grubości warstwy papieru lub zagęszczeniu włókien. Pierwotnie znaki wodne uzyskiwano w trakcie ręcznego czerpania papieru poprzez mocowanie do sita wizerunków wykonanych z cienkiego drutu. W wyniku takiego działania warstwa papieru w tym miejscu była cieńsza, co sprawiało, że przy oglądaniu pod światło rysunek stawał się widoczny. Po raz pierwszy znaku wodnego, jako zabezpieczenia banknotu, użyto w Szwecji w 1661 roku przez Stokholms Banco[1] [2].
W późniejszym okresie maszynowa produkcja papieru zmieniła technologię wykonywania znaków wodnych, które tłoczono na wstędze wilgotnego papieru przy pomocy egutera[3]. Technika ta pozwala na uzyskanie skomplikowanych wzorów, które można podzielić następująco:
- znak wodny jednotonowy jasny - znak wodny jaśniejszy niż papier,
- znak wodny jednotonowy ciemny - znak wodny ciemniejszy niż papier,
- znak wodny dwutonowy - znak wodny z elementami ciemniejszymi i jaśniejszymi niż papier,
- znak wodny wielotonowy - znak wodny z łagodnymi przejściami od tonów jasnych do ciemnych.
Obecnie znaki wodne maszynowe stosowane są głównie jako zabezpieczenia papierów wartościowych, banknotów, dokumentów, biletów, itp.
Do ciekawostek należą znaki wodne wytwórni papieru. Jednym z nich jest znak słowny o treści: "CASA DA MOEDA", co w języku portugalskim znaczy ?mennica". Znak ten występuje na pieniądzach zastępczych niektórych pomorskich miast, np.: Koszalina i Sławna. Jak się okazuje, powodem tego zjawiska jest fakt, że pomorskie drukarnie wcześniej zakupiły duże ilości papieru w Brazylii, które pozostały niewykorzystane do czasów inflacji. W chwili konieczności druku pieniądza prowizorycznego podjęto decyzję o wykorzystaniu zapasów tego papieru[5].
[1] Zob. Banknoten der Superlative, "HVB Stiftung Geldscheinsammlung", [dostęp: 24 stycznia 2017 roku], sammlung.de/fileadmin/Flyer-Superlative-der-Banknoten.pdf>, strona 31.
[2] Zob. Zygmunt K. Jagodziński, Historia znaku wodnego, "NBP - Portal Edukacji Ekonomicznej", 18 września 2006 roku, [dostęp: 25 stycznia 2017 roku], .
[3] Eguter - walec maszyny papierniczej mający za zadanie wyrównanie struktury i powierzchni papieru, a także wykonujący odciski tzw. znaków wodnych.
[4] Zob. Boenke K.-Ch., Die Notgeldscheine von Köslin in Pommern, "Münzen&Papiergeld" 2004, nr 07+08, strona 133.
Autor: Grzegorz Chmielecki
Dodano: 21 października 2017 roku
Edytowano: 19 stycznia 2020 roku