Koszalin. Pieniądz zastępczy

Miasto Koszalin pierwsze papierowe pieniądze zastępcze wprowadziło do obiegu w 1921 roku. Była to seria sześciu banknotów wg. projektu Otto Thämera, których drukiem zajęło się koszalińskie wydawnictwo Kunstverlag Arthur Kolterjahn. Seria składała się z następujących nominałów: 25 fenigów, 2 x 50 fenigów, 75 fenigów i 2 x 1 marka. Bony te były wielobarwne, dwustronnie, nie posiadały znaku wodnego oraz serii i numeru. Treść zamieszczona na awersie i rewersie nawiązywała do miejsc i wydarzeń związanych z Koszalinem. Na rewersie umieszczano wizerunek pieczęci Koszalina z 1266 roku lub wizerunek herbu Koszalina z I połowy XIX wieku oraz wierszyki nawiązujące do ówcześnie panującej sytuacji gospodarczej i społecznej. 

W kolejnym roku 15 października 1922 roku Miasto Koszalin podjęło się emisji kolejnej serii bonów zastępczych składającej się z trzech nominałów: 100 marek (błękitny), 500 marek (jasnozielony) i 1000 marek (jasnobrązowy). Bony te miały nadruk trójkolorowy: czarne napisy, czerwone seria i numer oraz ozdobna grafika w kolorze błękitnym, jasnozielonym i jasnobrązowym w zależności od nominału. Do ich druku wykorzystano papier sprowadzony z Brazylii posiadający znak wodny o treści ?CASA DA MOEDA". Można spotkać banknoty z nadrukiem ?Druckmuster", które były próbą drukarską służącą do zaprezentowania bonów lub akceptacji ich druku. 

Z uwagi na szalejącą inflację miasto Koszalin 11 sierpnia 1923 roku było zmuszone do emisji pieniądza zastępczego o bardzo dużych nominałach. Do tego celu wykorzystano wypuszczone wcześniej w obieg banknoty 100 markowe, 500 markowe i 1000 markowe z 15 października 1922 roku. Przy druku bonu o nominale 500 tysięcy marek wykorzystano wcześniej wydany banknot o wartości 1000 marek. Zmiany wartości dokonano poprzez nadrukowanie w kolorze czerwonym na już istniejącym bonie dodatkowych treści. Dotychczasowy numer został zadrukowany prostokątem, a nowy naniesiony przy górnej krawędzi tła. W głównej części nadrukowano ukośnie, od lewego dolnego narożnika do górnego prawego narożnika, nowy nominał i datę emisji. Podobnie postąpiono z dwoma kolejnymi banknotami, z tymże przy druku bonu o nominale 1 milion marek wykorzystano wcześniej wydany banknot o wartości 100 marek i bonu o nominale 5 milionów marek wykorzystano wcześniej wydany banknot o wartości 500 marek. 

Jeszcze 24 sierpnia 1923 roku w Koszalinie podjęto kolejną decyzję o przedruku wcześniejszych nominałów, które zostały już wycofane z obiegu. Tym razem wykorzystano banknoty o nominale 1000 marek, które przedrukowano na wartość 500 tysięcy marek. Przedruku dokonano w sposób analogiczny jak w emisji z 11 sierpnia 1923 roku, z tymże nadruk wykonano w kolorze zielonym i ciemnozielonym. Bony o nominale 100 marek wykorzystano do przedruku w kolorze czerwonym na wartość 1 miliona marek.  

Ostatnią serię koszalińskich papierowych pieniędzy zastępczych wyemitowano 27 października 1923 roku. W skład serii wchodziły nominały: 20 miliardów marek (żółty), 100 miliardów marek (jasnofioletowy) i 200 miliardów marek (jasnozielony). Bony te miały nadruk jednostronny, trójkolorowy: czarne napisy, czerwone seria i numer oraz tło w kolorze żółtym, jasnofioletowym i jasnozielonym w zależności od nominału. Do ich druku wykorzystano papier zez znakiem wodnym ?CASA DA MOEDA". 

Na terenie miasta Koszalin były jeszcze emitowane przez Miasto Koszalin metalowe pieniądze zastępcze i żetony wydawane przez koszalińskie przedsiębiorstwa. Zarówno metalowe pieniądze zastępcze jak i żetony nie były datowane. 

Koszaliński browar Kösliner Aktien-Bierbrauerei wydał cynkowy żeton o średnica 25,60 mm bez nominału.  

Przedsiębiorstwo Städtische Straßenbahn Köslin wyemitowało mosiężny, kwadratowy, żeton o wymiarach 20,4 x 20,4 mm, bez nominału. Żeton uprawniał do jednego przejazdu tramwajem. Drugi żeton wydany przez to przedsiębiorstwo był wykonany z mosiądzu lub cynku o średnicy 23,0 mm i bez nominału. W centrum posiadał kwadratowy otwór o wymiarach 7,5 x 7,5 mm. 

Dom handlowy A. Wunderlich G. M. b. H. Köslin wydał cynkowy żeton o średnicy 18,0 mm i wartości 10. 

Miasto Koszalin wydało kilka serii monet o wartości 10 i 50. Cynkowa moneta o wartości 10 i średnicy 18,8 mm była bita w Münze&Hennig w Lipsku. Kolejna moneta o wartości 10 i średnicy 19,5 - 19,8 mm bita była z cynku przez firmę Gustav Brehmer w Markneukirchen. Bilon ten występował w 4 odmianach różniących się średnicą i wielkością liczby "10". Ostatnia moneta o wartości "10" i średnicy 20,0 mm bita była z cynku przez firmę L. Chr, Lauer w Norymberdze. Jedyna koszalińska moneta o wartości "50" miała kształt ośmioboku i była wykonana z cynku przez firmę Münze&Hennig w Lipsku. Moneta występowała w 4 odmianach różniących się odległością cyfr w liczbie "50" i odległością pomiędzy napisem "KÖSLIN" a obwódką. 

Podsumowywując na terenie miasta Koszalin wyemitowano 21 różnych nominałów pieniądza zastępczego przez Miasto Koszalin i 4 różne żetony przez koszalińskie przedsiębiorstwa.